Omdat het natuurlijk koudemiddel Ammoniak giftig is in hogere concentraties en licht ontvlambaar is, is veiligheid belangrijk. Het wordt al meer dan een eeuw gebruikt en komt momenteel veel voor in grote industriële toepassingen wereldwijd en wordt meer en meer toegepast in de commerciële koudetechniek en airconditioning. Zoals voor alle natuurlijke koudemiddelen geldt zijn het nemen van de correcte veiligheidsmaatregelen en het volgen van instructies zijn belangrijk.

Hoe de risico’s minimaliseren?

• Zorg voor goede basisveiligheidsprocedures, communicatie en goed opgeleid personeel.
• Het personeel moet altijd ‘persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM)’ dragen (handschoenen, kleding, oog- en gelaatsbescherming).
• Apparatuur moet altijd vóór gebruik worden gecontroleerd.
• Instructies over het omgaan met het koudemiddel moeten regelmatig worden gegeven.
• Technici mogen nooit alleen werken met het koudemiddel (een collega kan eerste hulp verlenen bij een ongeval).
• Bedrijven moeten een goed beleid opstellen voor NH3. Engineering Practices moeten worden ontwikkeld en geïmplementeerd.
• Voer nooit soldeer-, reparatiewerkzaamheden of andere risicovolle activiteiten uit voordat de apparatuur volledig en grondig is gereinigd.
• Ten minste om de vijf jaar of wanneer er een grote verandering in het systeem plaatsvindt, moet een ‘Procesgevarenanalyse’ (PHA) worden uitgevoerd, om elk potentieel gevaar te identificeren, te beheersen en te evalueren. Alle geïdentificeerde problemen kunnen mogelijk leiden tot het per ongeluk vrijkomen van Ammoniak.
• Onderhoud moet dagelijks worden uitgevoerd en gedocumenteerd.
• Regelmatige visuele inspecties bieden inzicht in afwijkingen die tot ongevallen kunnen leiden. Ze zijn niet duur, maar kunnen hoge risico’s elimineren.
• Voer regelmatig thermische controles uit in het systeem. Dit kan hotspots detecteren die storingen kunnen veroorzaken voordat ze zichtbaar zijn.
• Alle gereedschappen en leidingisolatie moeten regelmatig visueel worden geïnspecteerd.
• Selecteer altijd de correcte gespecialiseerde apparatuur.
• Systemen moeten zo worden ontworpen dat het gevaar op lekkage tot een minimum wordt beperkt. Alle onderdelen van het koude circuit moeten hermetisch worden afgesloten.
• Het complete systeem moet worden beveiligd tegen vallende voorwerpen.

• NH3-cilinders mogen alleen in gespecialiseerde apparatuur worden vervoerd om te voorkomen dat cilinders breken. Alleen specialisten mogen beschadigde cilinders hanteren. Een gewone technicus mag ze nooit openen.
• Vorkheftrucks, steekwagens en andere onderhoudsvoertuigen kunnen schade veroorzaken. Componenten moeten worden beschermd. Het is een goede gewoonte om barrières te plaatsen of veiligheidszones in te stellen.
• Vanwege de geringe ontvlambaarheid van het koudemiddel, moet het uit de buurt worden gehouden van ontstekingsbronnen (hete oppervlakken, vonken, elektrische schakelaars, enz.).
• Ventilatie moet worden geïnstalleerd in alle ruimtes waar NH3 kan lekken en ontsnappen. Dit voorkomt dat het koudemiddel een gevaarlijke concentratie in de lucht bereikt. Installateurs mogen nooit in ongeventileerde ruimtes werken.
• Ventilatie- en uitlaatopeningen moeten op de correcte wijze worden geplaatst, zodat de luchtstroom de menselijke gezondheid niet schaadt. Omdat Ammoniak lichter is dan lucht moeten ventilatieopeningen bij het plafond worden geplaatst.
• NH3 heeft de neiging om een ‘wolk’ te vormen die korte tijd bij de grond blijft. Dit komt omdat het bij vrijkomen damp wordt. Ammoniak is echter lichter dan lucht, wat betekent dat het zich in de lucht zal verspreiden. Om hierbij te helpen kan een goede Ammoniak afzuiginstallatie nuttig zijn.
• Overal waar lekkages kunnen optreden, moeten speciale sensoren worden geïnstalleerd, die een alarm met redelijk geluidsniveau activeren.
• Goede communicatie en een bedrijfscultuur gericht ‘op het leren van fouten’ is cruciaal om veiligheidsincidenten te verminderen.

De beslissingen genomen tijdens de eerste 30 minuten van een noodsituatie zijn van cruciaal belang voor de bescherming van leven en gezondheid en om de impact te beperken als deze nog klein is.

• Ammoniak heeft een kenmerkende geur, wat betekent dat het per ongeluk vrijkomen kan worden opgemerkt al ver voordat de concentratie in de lucht gevaarlijk wordt voor de menselijke gezondheid. De meeste mensen detecteren de geur bij concentraties van 0,6 tot 53 ppm. Bij 50 ppm is Ammoniak al sterk irriterend. De meeste mensen ervaren onmiddellijke en ernstige irritatie van de neus en keel bij 500 ppm.
• Een persoon die aan NH3 wordt blootgesteld, moet snel medische hulp inroepen, ook al kunnen sommige symptomen met vertraging optreden.
• Bedrijven moeten over goede informatie over de symptomen van blootstelling beschikken en hoe ze eerste hulp moeten verlenen. Blootstelling kan voornamelijk de ogen, huid of luchtwegen aantasten. Een speciale opleiding hiervoor is gewenst.
• Iedereen die helpt in een situatie waarin het koudemiddel per ongeluk vrijkomt, wordt geadviseerd om in alle gevallen onmiddellijk een arts of een ambulance te bellen en de slachtoffers weg van de blootstellingsbron naar een goed geventileerde ruimte te brengen.
• Een persoon die eerste hulp verleent, moet altijd ‘persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM)’ dragen.

Als alle correcte maatregelen zijn genomen, is het koudemiddel veilig te gebruiken. Regelmatige controles, het beschermen van systemen tegen schade van buitenaf, alarmsystemen en een bedrijfscultuur die aanmoedigt om fouten te melden en ervan te leren, zijn belangrijke aandachtspunten in het proces. In het geval dat NH3 per ongeluk vrijkomt, zijn de eerste stappen cruciaal en is training daarom essentieel. Ongevallen met NH3 zijn uiterst zeldzaam in verhouding tot het volume van het koudemiddel dat wereldwijd dagelijks wordt gebruikt. De beste manier om het personeel te beschermen, is het voorkomen van incidenten. Een goede opleiding en gekwalificeerd personeel, van ontwerp, bediening en onderhoud, tot de eerstehulpverlening toe, is van groot belang binnen alle stappen van het proces.